Is dit nu democratie?

In de Verenigde Staten is de strijd om het presidentschap in volle gang. In de opiniepeilingen ligt de zittende Democratische president Barack Obama nog steeds voor op zijn uitdager de Republikein Mitt Romney. Maar de Republikeinen nemen de democratie in eigen hand.


Foto: Reuters

Het is algemeen bekend dat vooral de arme zwarte bevolking massaal haar stem uitbrengt op een Democratische kandidaat. Zeker nu weer op Barack Obama, de eerste zwarte president van de VS ooit. Daar proberen de Republikeinen een stokje voor te steken door met wetgeving te komen waardoor de armere bevolking minder makkelijk kan stemmen. De identificatieplicht met foto is in een aantal staten, waaronder Pennsylvania, overhaast ingevoerd. Dit werpt een extra drempel op vooral voor mensen die niet zo mobiel zijn zoals zieken en armen. Voor veel armen extra lastig omdat ze momenteel geen enkel identiteitsbewijs bezitten en sommigen zelfs niet in het bezit zijn van een geboortebewijs waarmee ze een legitimatiebewijs kunnen aanvragen.

Romney is al ernstig in verlegenheid gebracht door de openlijke aanpak van de armste stemmers na de  uitlating van Mike Turzai.
De arme kiezer wordt geweerd, ontkennen heeft geen zin meer. Ook in 2000 waren er al vergelijkbare acties vanuit de Republikeinen.

Democratie ondermijnende praktijken
Dat zelfs in democratische landen eenvoudigweg kiezers geweerd kunnen worden is maar bij weinigen bekend. Er zijn vele manieren om bepaalde kiezers te weren, zoals:
• Legitimatieplicht inclusief foto;
• Geen stempas toesturen;
• Verkorten van openingstijden of onbereikbare stembureaus;
• Het aantal stembureaus beperken, waardoor wachtrijen ontstaan;
• Onduidelijke procedure voor mensen zonder vaste woonplaats;
• Onduidelijkheid over de plaats waar gestemd kan worden.

Oren laten zien
Op het eerste gezicht lijkt de legitimatieplicht bij het kiezen in onze ogen een normale zaak. Ieder kiezer in Nederland moet zich voor de gang naar het stemhokje kunnen identificeren. Bij ons is dat nog niet zo lang gelden in etappes maar vooral geruisloos ingevoerd. Niets mis mee zou je denken, temeer omdat alle Nederlanders zich te allen tijde moeten kunnen legitimeren. Maar is dat wel zo normaal? We hebben toch jarenlang prima rondgelopen zonder legitimatie. Ook het stemmen ging toch altijd prima zonder?

Laten we nog even verder kijken. Neem alleen al de eisen waaraan een foto voor een ID moet voldoen. Zelf moest ik mijn haar achter mijn oren doen terwijl ik dat nooit zo draag en mocht ik beslist niet lachen. Ook mijn zoon moest eraan geloven en zijn oren laten zien. Normaal draagt ook hij zijn haar over zijn oren. Dus staat hij nu keurig met zijn haar achter zijn oren op de foto en lijkt hij meer op een meisje dan op een jongen. Heel raar. Temeer omdat allochtone vrouwen die een hoofddoek dragen hun oren niet hoeven te tonen!

Bureaucratische drempels
Als je denkt dat ondemocratische praktijken alleen mogelijk zijn in de VS nou dan kom je van de koude kermis thuis. Ook binnen het Nederlands kiesstelsel zijn flinke obstakels opgeworpen. Alle nieuwe partijen die mee willen doen aan de verkiezingen moeten niet alleen €11.000,- betalen maar ook 600 ondersteuningsverklaringen regelen. Dat is een enorm tijdrovende handeling waarbij een zeer nauwkeurige administratie is vereist. De kleinste administratieve fout kan al leiden tot uitsluiting van deelname.

Zelf was ik dit jaar verkiesbaar voor Partij van de Toekomst en heb de belemmeringen persoonlijk ervaren. De ondersteuningsverklaringen moesten midden in de vakantietijd binnen vier vastgestelde dagen worden verkregen. Iedere Nederlander die bereid is zo’n verklaring te tekenen moet daarvoor naar zijn eigen gemeentehuis voorzien van identiteitsbewijs om ter plaatse een specifiek document te ondertekenen wat vervolgens, inclusief stempel, moet worden ingeleverd bij de betreffende politieke partij. Allemaal zeer omslachtige handelingen die niet gelden voor bestaande partijen!

Gemeente Zoetermeer in de bocht
Vooral met de gemeente Zoetermeer had ik een democratieondermijnende ervaring. De Kiesraad had via een memo aangegeven dat voor het verkrijgen van ondersteuningsverklaringen het de politieke partijen was toegestaan om mensen aan te spreken in de openbare ruimte van een gemeentehuis. Toch is hierover veel onduidelijkheid geweest en heeft iedere gemeente zijn eigen regels gesteld, wat behoorlijk wat conflict en ergernis heeft opgeleverd.

Van het hoofd van de afdeling verkiezingen van de gemeente Zoetermeer mocht ik niet binnen in de openbare ruimte mensen aanspreken. Toen ik mij buiten het gebouw had opgesteld werd ik uiteindelijk door de bewaking op nogal intimiderende wijze verzocht om minimaal 50 meter bij de entree van het gebouw vandaan te gaan staan! Erger was nog de wachttijd voor de burgers die bereid waren Partij van de Toekomst te ondersteunen. Om een simpele handtekening te kunnen zetten en een gemeentestempel te verwerven moest iedere keer meer dan een half uur worden gewacht. De door mij ingediende klacht bij de Kiesraad is door de gemeente afgedaan met een briefje dat mijn klacht onterecht was!

Directe democratie
Uit onderzoek door NRC en OverheidinNederland blijkt dat de huidige politiek bestuurders niets zien in politieke vernieuwing. Van de ondervraagden vindt 56 procent dat er een kiesdrempel moet komen, waardoor het aantal partijen in de Tweede Kamer vermindert. Dit staat haaks op politieke vernieuwing want het ontneemt nieuwe politieke partijen en initiatieven de mogelijkheid om nieuwe ideeën in de Tweede Kamer te krijgen.


Foto: Paul Heringa

Ook van directe democratie is in ons land geen enkele sprake. Uit alle macht probeert men referenda tot het minimum te beperken, met het gevolg dat belangrijke zaken nooit direct door de burgers worden bepaald, maar altijd via de volksvertegenwoordigers. En als er dan eenmaal een wet is aangenomen kan deze ook nog worden afgeserveerd door de Eerste Kamer. Heeft u wel eens iemand kunnen kiezen voor de eerste kamer? Ik niet! Als we de Eerste Kamer zouden willen afschaffen dan kan de Eerste Kamer dit zelf nog tegenhouden. Hoe krom is dat?

Concluderend kunnen we stellen dat ook in een democratie genoeg belemmeringen kunnen worden opgeworpen door de gevestigde partijen om verkiezingen te beïnvloeden en de bezittende macht te behouden.