Pagina's

woensdag 29 februari 2012

De toekomst begint vandaag

Al ruim 200 jaar leven we in het industriële tijdperk. Onze generatie, onze ouders en grootouders weten niet beter. Het heeft ons veel welvaart gebracht. Inmiddels zitten we in het digitale tijdperk maar organiseren we alles nog vanuit de tijd daarvoor. Hoog tijd om het anders te doen. Het leven heeft meer te bieden dan we nu gedachteloos aannemen.

Er zijn zo van die dingen die gewoon zijn, daar sta je niet bij stil als alles gaat zoals het normaalgesproken gaat. Maar op een dag, als je na een ongelukkige val met je arm in het gips komt te zitten, blijkt ineens hoe lastig het is om maar een arm te hebben. De problemen beginnen al bij het aantrekken van je sokken! Zo gaat het ook met onze huidige maatschappij, we groeien mee in de ontwikkelingen maar staan absoluut niet stil bij de zin en de logica ervan. Zijn we wel op de juiste weg? Is dit de manier waarop het moet gaan? En als het anders moet, hoe organiseren we dat dan?

De aarde is vóór ons niet ván ons
Welvaart in de westerse wereld is zo normaal, maar zien we wel in dat 20% van de wereldbevolking 80% van de beschikbare grondstoffen verbruikt? Is democratie wel een goede manier? Als we een keuze maken op basis van 51% voorkeurstemmen dan is nog altijd 49% tegen. Zijn we ons wel echt bewust dat de zeeën met zoveel geweld worden leeggevist? En dat de ontbossing gevolgen heeft voor de longen van de aarde?

Is het in eigendom hebben van grond eigenlijk wel zo ethisch? De aarde is vóór ons niet ván ons. De film Home van Yann Arthus-Bertrand laat de schoonheid van de aarde zien en gelijk de onzorgvuldige manier waarop we ermee omspringen.

Onze planeet was miljoenen jaren zuiver en ongerept tot de ontdekking van olie. Daarmee is de aarde voor altijd blijvend veranderd. Olie bracht machtsverhoudingen met zich mee en zorgde voor afhankelijkheidsrelaties. Om nog maar te zwijgen over de vervuiling die het tot gevolg heeft gehad. De huidige crisis heeft ons wakker geschud. Het bewustzijn dringt langzaam tot ons door dat we hiermee de verkeerde weg zijn ingeslagen. Is het nog wel te stoppen?

Schuldeconomie
Er is niemand meer aan wie de crisis ongemerkt voorbij is gegaan. We staan echter nog onvoldoende stil bij hoe we hierin terecht gekomen zijn. En belangrijker hoe we hier uit blijven? Een oorzaak van de huidige situatie is dat we leven in een schuldeneconomie. Het programma Tegenlicht van de VPRO liet voorbeelden zien van waar het is misgegaan, welke verontwaardiging er heerst en welke mogelijke oplossingen er zijn.

In februari 20112 stond in Tegenlicht het onderwerp ‘schuld’ centraal. Kunnen we leven zonder schuld en is het eigenlijk wel mogelijk om zonder geld te leven? Ooit was dit het geval. De eerste mensen hadden geen geld en geen bezittingen. Waarom lijkt deze manier van leven inmiddels onmogelijk? Nu zitten we massaal vast aan allerlei schulden als studieschulden en hypotheken. Volgens antropoloog David Graeber is ‘schuld’ de meest krachtige ideologie waarmee mensen gebonden en gevangen gehouden worden.

Coöperatief Kapitalisme
In Marinaleda in Spanje hebben ze een oplossing gevonden voor de problemen en de enorme werkloosheid die er heerste. Onder aanvoering van de burgemeester is een zelfvoorziende samenleving ontstaan. Ook de Britse econoom en hoogleraar globalisering Noreena Hertz wijst die richting uit en spreekt van coöperatief kapitalisme. Niet alleen gemeenschappen maar ook bedrijven zullen op een andere manier met elkaar moeten gaan werken. Meer dan in termen van samenwerken en cocreëren. Geen concurrentie maar samen werken aan het toevoegen van waarde.

De tijd is er rijp voor. We hebben bijna een miljoen zelfstandigen die exact passen in het gewenste profiel van samenwerken en waarde toevoegen. We kunnen daarbij nog een stap verder gaan. De invoering van een onvoorwaardelijk basisinkomen biedt mensen een vangnet en geeft ze de ruimte om te doen wat bij ze past. Dit vereenvoudigt niet alleen wet- en regelgeving waardoor de overheid kan worden verkleind maar maakt ook arbeid goedkoper. Een basisinkomen is de vergoeding voor hetgeen de aarde ons oplevert en biedt de voorwaarde voor een basisbestaan en sociale zekerheid zoals al in onze grondwet is vastgelegd.

Laten we deze bijzondere schrikkeldag aangrijpen om het vanaf nu eens heel anders te doen. Het kapitalisme zoals we dat kennen heeft zijn beste tijd gehad, nu is het tijd voor de volgende stap. Doe mee en doe het eens anders!

Bekijk hier de anderhalf uur durende film HOME.
Alle foto's: Yann Arthus-Bertrand.

woensdag 22 februari 2012

Het verleden herleeft

Een bepaalde nostalgie hangt in de lucht. Komt het door de crisis? Heeft het te maken met de onheilsprofetie van 2012? Is het de hype van duurzaamheid? Of ligt het ergens anders aan?

Vorige week was ik mijn kast aan het opruimen en kwam een map met recepten tegen. Mooi die kan weg, want daar had ik al jaren niet meer ingekeken. Opgeruimd staat netjes. Inmiddels heb ik zo mijn vaste scala aan recepten. Het enige wat ik op gebied van koken in de afgelopen jaren heb aangeschaft is vegetarisch koken en koken uit de moestuin. Ik kweek inmiddels ‘vergeten’ groenten en dan wil je wel weten hoe dat klaar te maken. In de receptenmap vond ik een kettingbrief waar ik dertig jaar geleden aan heb meegedaan voor het uitwisselen van recepten. Wat een ouderwets idee: kettingbrief! Hup weg ermee, niet meer van deze tijd.

Breien is weer hip
Een beetje nostalgisch is het wel. Ik kom de laatste weken steeds meer zaken tegen die vroeger heel gewoon waren. Zo is de huishoudbeurs weer een enorm succes. Een eigen moestuin is in. En haken en breien is helemaal hip. Rond de kerstdagen las ik een artikel over twee Scandinavische jongens die kerstballen breien. Ze zijn met hun retro-lifestyle inmiddels een complete hype. Je kan geen ‘vrouwen’ blog opslaan of er wordt wel over Arne & Carlos verslag gedaan. Zelfs bij Paul de Leeuw zat het ontwerpersduo op de bank.



In mijn jeugd heb ik zelf dat soort creatieve dingen ook allemaal gedaan. Mijn moeder en mijn beide grootmoeders waren daar erg handig in. Dus de appel viel niet ver van de boom. Jarenlang heb ik van alles gebreid en gehaakt en ontwierp en maakte ik mijn eigen kleding. Niet alleen de breinaalden maar ook de naaimachine was volop in gebruik. Nu klinkt het suf maar zelfs borduren vond ik geweldig. Ik kan mij niet meer voorstellen waar ik de tijd vandaan haalde.

Terug naar het verleden
Aan het eind van de jaren ’80 slaat de rationaliteit toe en neemt de consumptiemaatschappij gestaag de overhand. Daarin geen plaats meer voor de crea-gedoe van de decennia ervoor. Uiterlijk vertoon was belangrijk, maar wel voor veel geld gekocht in de winkel. Het zelf maken raakte uit. In het jachtige leven wat wij nu leiden past het ook allerminst. We moeten en willen van alles, maar we hebben steeds minder tijd.

Al een aantal jaar is de hang naar het verleden voelbaar. We beseffen dat er iets niet klopt in de huidige samenleving. Alle menselijkheid en alle gevoel is weggerationaliseerd. Vooral de PVV speelt handig in op het saamhorigheidsgevoel van de jaren ’50 toen het leven nog simpel was en er nog weinig andersdenkenden waren. Kijk naar de zorg die is zodanig uitgekleed dat elke vorm van contact beperkt is tot een noodzakelijke van tevoren vastgelegde handeling – zonder gevoel.

Terug naar de Menselijke Maat
De huidige crisis is absoluut nuttig. Steeds meer mensen denken na over waarom het zo verschrikkelijk fout heeft kunnen gaan. We waren toch zo goed bezig met creëren van welvaart? We hadden het toch zo goed voor elkaar. Waar is het allemaal gebleven? Niet vreemd om terug te kijken naar de periode van voor het neoliberalisme.

Laten we de goede dingen van toen weer oppakken. Vooral daar waar het gevoel een rol speelt. En ja dan kom je al gauw uit bij de kneuterigheid van haken en breien. Heel noodzakelijk is het om terug te gaan naar de Menselijke Maat, die zijn we volledig kwijt geraakt. Zodra we dat weten te herstellen zullen we de crisis achter ons kunnen laten.

Kettingbrief nieuwe stijl
Twee dagen na het opruimen van mijn receptenmap viel ik na het openen van mijn mailbox bijna van mijn stoel. Identiek aan de papierenversie trof ik een kettingbrief aan voor recepten maar nu digitaal. Ik kon mijn ogen niet geloven! Na dertig jaar gooi ik mijn papieren versie in de prullenbak en krijg daags daarna een digitale versie. Om mijn ongeloof met mijn man te delen heb ik de papierenversie weer uit de papierbak gevist. Die laat ik nu nog wel even liggen (hopelijk geen dertig jaar). Intussen heb ik mijn digitale versie al weer opgestuurd. Hetzelfde recept als toen is nog altijd favoriet in mijn keuken. Laten we de Menselijke Maat herstellen met als winst het gemak van het digitale tijdperk.

Tip
Heb je zin om te leren breien maar je weet niet hoe? Bekijk dan het volgende filmpje!